Od kiedy w naszym kraju funkcjonuje Rozporządzenie o ochronie danych osobowych, w skrócie RODO, kwestia bezpiecznego przechowywania danych osobowych przez firmy i różnorodne instytucje stała szczególnie istotna. Poufność dotycząca danych osobowych traktowana jest obecnie przez prawo jak wartościowe dobro, utrata którego wiązać się może z koniecznością wypłaty zadośćuczynienia poszkodowanemu. Jak uzyskać odszkodowanie za wyciek danych osobowych?
Obowiązki przechowującego dane osobowe
Obowiązki osoby (prawnej albo fizycznej) przechowującej dane osobowe określone są przez zapisy RODO. Można je skrócić do kilku prostych zasad. Dane osobowe mogą być przechowywane na dwa różne sposoby – w formie elektronicznej i tradycyjnej. Niezależnie od formy przechowywania, dane przechowywane i przetwarzane muszą być w sposób bezpieczny. Oznacza to, że przechowujący takie dane powinien dołożyć wszelkich, dostępnych środków i sposobów, by zabezpieczyć je przed wyciekiem. Obejmuje to zarówno wykorzystanie środków technicznych, jak i odpowiednie szkolenia zatrudnionych pracowników, którzy zajmują się przechowywaniem i przetwarzaniem danych. Odnośnie do samych środków technicznych, rozporządzenie nie definiuje tu niczego szczegółowo. Zakłada jedynie konieczność wykorzystania dostępnych obecnie, adekwatnych dla ochrony przechowywanych i przetwarzanych danych sposobów. Obejmować to może specjalne oprogramowanie, nowoczesne metody szyfrowania, czy środki fizyczne służące zabezpieczeniu dokumentacji. Obowiązkiem przechowującego dane jest również udostępnianie informacji o nich, modyfikacja i usunięcie na każde życzenie osoby, której te dane dotyczą.
Kiedy następuje wyciek danych osobowych?
Definicja wycieku danych jest bardzo prosta. Wyciek danych osobowych następuje w każdej sytuacji, w której dane dostaną się w ręce osób niepowołanych, niezależnie od tego, czy zostaną one przez nie w jakikolwiek sposób wykorzystane, czy też nie. Może to zdarzyć się na kilka różnych sposobów. W przypadku danych przechowywanych w sposób tradycyjny, w papierowych archiwach, wyciek może nastąpić na przykład przez uzyskanie dostępu do dokumentacji przez osoby nieupoważnione. W przypadku danych zdigitalizowanych wycieki mają najczęściej formę masową – dotyczą danych wielu osób. Pozyskiwanie danych osobowych w Internecie przez hakerów odbywa się dziś przy użyciu zaawansowanych narzędzi przeczesujących sieć, które pozwalają na uzyskanie jednocześnie danych tysięcy osób.
Jakie mogą być konsekwencje wycieku danych osobowych?
Utrata danych osobowych może mieć bardzo różne konsekwencje. Przede wszystkim w dobie internetu ktoś może posłużyć się skradzionymi danymi do podszycia się pod inną osobę i popełnienia przestępstwa. Częstą sytuacją jest zaciągnięcie pożyczek i innego rodzaju zobowiązań finansowych z użyciem skradzionych danych. Często osoba, której dane zostaną w ten sposób użyte, może nawet nie zdawać sobie z tego sprawy przez bardzo długi czas. Zdarzały się nawet przypadki, że osoba, na której dane wzięto kredyt bankowy albo pożyczkę pozabankową dowiadywała się o całej sytuacji dopiero wtedy, gdy do jej drzwi zapukał komornik żądający zwrotu pożyczonych pieniędzy i dodatkowych kosztów. Odkręcenie takiej sytuacji może okazać się trudne, czasochłonne, kosztowne i z całą pewnością skończy się w sądzie. Utrata pieniędzy to jedno, a możliwość, że ktoś na nasze dane popełni poważne przestępstwo, to drugie. W takiej sytuacji konsekwencje prawne mogą być jeszcze bardziej poważne. Jak widać na powyższych przykładach, wyciek danych osobowych może skończyć się dla poszkodowanego bardzo poważnymi kłopotami, z których konsekwencjami będzie musiał się mierzyć przez długi czas.
Kiedy można ubiegać się o odszkodowanie?
Jeżeli zostanie ujawniona sytuacja wycieku danych osobowych z bazy danych firmy albo instytucji, która je przechowuje, osobom poszkodowanym przysługują pewne prawa. Przede wszystkim można się do przechowującego dane zgłosić z żądaniem informacji na temat tego, jakie dane wyciekły i czy zostało to zgłoszone odpowiednim organom. Można też wnieść o odszkodowanie na drodze polubownej. Jeżeli propozycja, którą dostaliśmy, nam nie odpowiada, albo firma, z której wyciekły dane nie chce wziąć za to odpowiedzialności, można wnieść sprawę do sądu. Ważne jest jednak to, że odszkodowanie uzyskać można nie za sam wyciek danych, ale za szkodę, którą się przez to poniosło. Nie musi być to szkoda majątkowa. Jeżeli na przykład na drodze postępowania cywilnego wnosi się o odszkodowanie za straty moralne spowodowane wyciekiem danych, to w takiej sytuacji sąd może również zdecydować o przyznaniu odszkodowania, choć w takiej sytuacji jest ono zazwyczaj niewielkie. W przypadku odniesienia strat majątkowych przyznane odszkodowanie powinno pokryć te straty.
